Sağlık hizmetlerinden şirketlere kadar çeşitli sektörler, insan vücudunun doğal uyku/uyanıklık döngülerini takip eden aydınlatmanın potansiyel faydalarını keşfetmeye başladı. Sirkadiyen aydınlatma olarak bilinen bu stratejik olarak tasarlanmış sistemler, insanların sağlığını, uyanıklığını, üretkenliğini ve daha fazlasını olumlu yönde etkileme gücüne sahip olabilir.
Sirkadiyen aydınlatma kavramı, 24 saatlik bir iç saat olan insanın sirkadiyen ritmini takip eder. Beynin hipotalamus adı verilen alanı, gündüz ve gece olduğunu bildiren gözlerden sinyaller alarak her kişinin günlük ritmini kontrol eder. Hipotalamus ise uykululuğu karanlıkla ve uyanıklığı hafiflikle ilişkilendirmek için salınan melatonin miktarını kontrol eder.
Araştırmalar ışığın hem görsel hem de görsel olmayan sistemlerimizi etkilediğini ve elektrik ışığının sirkadiyen ritmi etkileyebileceğini gösterdi. Sirkadiyen aydınlatma, elektrik ışığının insanın sirkadiyen ritmi üzerindeki etkisini en aza indirerek elektrik ışığının insan sağlığını desteklemek için kullanılabileceği kavramdır. Bilim adamları, belirli bir yoğunluktaki belirli dalga boylarındaki mavi ışığa uzun süre maruz kalmanın melatonin üretimi üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabileceğini keşfettiler. İnsanın sirkadiyen ritmini etkilemek için ışığı kullanma kavramı, aydınlatma endüstrisinde nispeten yeni bir kavramdır: Bu heyecan verici yeni konunun tüm yönleri hâlâ araştırılmaktadır ve mevcut veriler henüz başlangıç aşamasındadır. Şu anda sirkadiyen aydınlatma sistemini uygulamaya yönelik üç elektrik ışığı yaklaşımı vardır: yoğunluk ayarı, renk ayarı ve uyaran ayarı.
Yoğunluk ayarı sirkadiyen aydınlatmanın en tanıdık ve uygun maliyetli çözümüdür. Armatürler sabit bir ilişkili renk sıcaklığını (CCT) korurken, armatürün yoğunluğu (parlaklığı) kontrollü bir karartma sistemi aracılığıyla günün saatiyle ilişkilendirilecek şekilde ayarlanır. Işık armatürleri sabahın erken saatlerinde daha düşük bir yoğunluğa ayarlanır, gün ilerledikçe daha yüksek bir yoğunluğa geçiş yapar ve akşam daha düşük bir yoğunluğa ayarlanır.
Renk ayarı, gündüz/gece döngüsünü taklit edecek şekilde ışık yoğunluğunun ve CCT’nin değiştirilmesini içerir. Güneşin gökyüzünde en yüksek olduğu ve insanların genellikle gün içinde en uyanık olduğu zamanlarda daha soğuk renk sıcaklıkları (4000K ile yaklaşık 10.000K arasında değişen) yaşarız. Bu nedenle, daha soğuk CCT’ler uyanıklığı ve dikkati artırmanın uygun olduğu alanlarda ve zamanlarda kullanılır. Daha sıcak renk sıcaklıkları (<2700K ile 3500K arasında değişen), insanların uykuya dalarken veya uyanırken güneşin doğduğu ve battığı gündüz saatlerini temsil eder. Sirkadiyen aydınlatma sistemleri, genellikle günün herhangi bir saatinde gözlemlediğimiz CCT’ye göre ayarlanacak şekilde ayarlanmıştır.
Uyaran ayarı, “kötü maviyi” “iyi mavi” ışık dalga boylarıyla değiştiren aydınlatma teknolojisidir. Bu sirkadiyen aydınlatma yaklaşımı, gün ışığı spektrumunu daha yakından taklit eder. Uyaran ayarlı aydınlatma armatürleri, CCT’yi değiştirmeden melatonin baskılanmasını sınırlamak için akşam/gece saatlerinde mavi ışık dalga boylarını azaltacak şekilde programlanabilir. Renk ayarına benzer şekilde, bu aydınlatma yaklaşımı yoğunluk ayarıyla eşleştirildiğinde en etkili sonucu verir.